Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 czerwca 2013 r. wniesionym w trybie EPU powódka (...) Sp. z o.o. wniosła o zasądzenia od pozwanego (...) Sp. z o.o. kwoty 738 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 marca 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych w kwocie 30 zł i innych kosztów w kwocie 0,78 zł. Po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w EPU powódka , w uzupełnionym pozwie , podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. W uzupełnionym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wnosił jak dotychczas. Pozwany wskazał, że kwestionuje powództwo tak co do zasady, jak i co do wysokości.

Sąd Rejonowy ustalił , iż w dniu 12 sierpnia 2011 r. strony zawarły umowę nr (...), przedmiotem której była dostawa gazu płynnego oraz dzierżawa zbiorników z gazem. W umowie strony ustaliły planowany termin uruchomienia instalacji do dnia 15 października 2011 r. Na podstawie tej umowy powódka zobowiązała się do dostarczania pozwanemu gazu oraz do wydzierżawienia pozwanemu zbiornika na gaz. Umowa została zawarta przez strony na czas nieokreślony z możliwością jej rozwiązania przez każdą ze stron z zachowaniem 6 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Powódka miała m. in. wykonać projekt budowlany instalacji zbiornikowej, a pozwany - przedłożyć aktualną mapę geodezyjną do celów projektowych oraz pozwolenie na budowę. Powódka była także zobowiązana do wykonania projektu budowlanego instalacji gazowej w budynku. W związku z powyższym powódka zleciła D. M. wykonanie projektu instalacji zbiornikowej gazu na nieruchomości pozwanego. D. M. wykonał wskazany projekt i obciążył powódkę fakturą nr (...) na łączną kwotę 4.366,50 zł, która obejmowała m. in. kwotę 738 zł tytułem wynagrodzenia za wykonanie projektu instalacji zbiornikowej zgodnie z umową nr (...). Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 21 września 2011 r. Postanowieniem z dnia 15 listopada 2011 r. Prezydent Miasta B. zawiesił postępowanie w sprawie ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie zbiornika na gaz płynny na potrzeby grzewcze hali produkcyjnej i pomieszczeń socjalno – biurowych przy ul. (...) w B. na czas nie dłuższy niż do dnia 14 lipca 2012 r. W piśmie z dnia 9 grudnia 2011 r. pozwany poinformował powódkę o w/w postanowieniu Prezydenta Miasta B.. Pozwany wskazał powódce, że w związku z brakiem możliwości uzyskania pozwolenia na budowę zbiornika z gazem wraz z instalacją jest zmuszony ogrzewać halę produkcyjną oraz budynki biurowe olejem opałowym lub prądem. Pozwany oświadczył także powódce, że rozwiązał umowę nr (...) z powodu braku możliwości realizacji inwestycji. W piśmie z dnia 6 listopada 2012 r. powódka poinformowała pozwanego, że w związku z brakiem realizacji umowy nr (...) oraz brakiem odstąpienia przez pozwanego od umowy w terminie 10 dni od jej podpisania jest zmuszona obciążyć pozwanego kosztami wykonania projektu budowlanego w kwocie 738 zł brutto. Z przedłożonej przez powódkę fakturę nr (...) wynika, że termin zapłaty w/w kwoty upływał w dnia 13 listopada 2012 r. W piśmie z dnia 18 marca 2013 r. pozwany przyznał, że w dniu 27 grudnia 2011 r. Prezydent Miasta B. wydał decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę zewnętrznej instalacji zbiornikowej gazu płynnego wraz z budową zbiornika naziemnego na gaz propan jako tymczasowy i uzupełniający sposób ogrzewania do czasu przyłączenia do sieci gazowej. Pozwany poinformował powódkę, że po otrzymaniu postanowienia Prezydenta Miasta B. z dnia 15 listopada 2011 r. był zmuszony zrezygnować z wykonania umowy zawartej przez strony i ogrzewać budynki przedsiębiorstwa za pomocą energii elektrycznej. Pozwany odmówił zapłaty kwoty 738 zł.

Sąd Rejonowy zważył, że umowa zawarta przez strony miała charakter mieszany – obejmowała cechy umów o dzieło w zakresie przygotowania projektu instalacji zbiornikowej i wykonania instalacji zbiornikowej oraz umowy o świadczenie usług w zakresie dostawy gazu. W ocenie Sądu oświadczenie pozwanego zawarte w piśmie z dnia 9 grudnia 2011 r. o rozwiązaniu umowy było bezskuteczne. Każda ze stron mogła rozwiązać umowę wyłącznie z zachowaniem okresu 6 miesięcznego wypowiedzenia (pkt 5 umowy), a pozwany tego nie uczynił. Pozwany nie mógł także skutecznie odstąpić od umowy, albowiem w tej umowie strony zastrzegły sobie prawo do odstąpienia od umowy wyłącznie w przypadkach określonych w pkt D ust. 5 ogólnych warunków umowy. Tymczasem nie wykazano, aby nastąpiła którakolwiek z w/w przesłanek odstąpienia od umowy. Strony w umowie z dnia 12 sierpnia 2011 r. nie określiły terminu wykonania instalacji zbiornikowej gazu, ani instalacji gazowej w budynkach. Strony wskazały co prawda , że „planowany termin uruchomienia instalacji” został określony na dzień 15 października 2011 r., jednakże w ocenie Sądu nie był to termin kategoryczny, z którego przekroczeniem w wykonaniu instalacji zbiornikowej powstałaby zwłoka po stronie powódki. Sąd Rejonowy zważył , iż strony w chwili zawarcia umowy nie mogły przewidywać, że organ administracji budowlanej nie udzieli pozwolenia na wykonanie planowanej inwestycji. Stąd też zawieszenie postępowania w sprawie ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie zbiornika na gaz płynny przy na nieruchomości przy ul. (...) w B. było okolicznością obiektywnie niezależną od woli stron, za której wystąpienie żadna ze stron nie ponosi winy. Powódka rozpoczęła wykonywanie obowiązków wynikających z umowy zawartej przez strony w postaci wykonania projektu instalacji zbiornikowej gazu, co wiązało się powstaniem po stronie powódki kosztów w postaci wynagrodzenia D. M., który sporządził tenże projekt. Powódka przekazała także ten projekt pozwanemu, który w oparciu o niego uzyskał tymczasową zgodę na wykonanie instalacji zbiornikowej gazu do czasu przyłączenia przedsiębiorstwa pozwanego do sieci gazowej.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła od pozwanego odszkodowania na zasadach ogólnych z tytułu nienależytego wykonania umowy. Dochodzący odszkodowania ex contractu winien z mocy art.471 k.c. udowodnić następujące fakty: zaistnienie zdarzenia, z którego wynikła szkoda, wysokość szkody i związek przyczynowego pomiędzy zaistniałym zdarzeniem a powstałą szkodą. Stosownie zaś do art. 361 § 1 k.c. przy ustalaniu odpowiedzialności za szkodę bierze się po uwagę normalne następstwa działania lub zaniechania z których szkoda wynikła, a jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Sąd Rejonowy zważył również, że zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. W związku z powyższym powódka powinna była udowodnić fakt powstania szkody, jej wysokość i związek przyczynowego pomiędzy zaistniałym zdarzeniem a powstałą szkodą, a pozwany powinien wykazać, że niewykonanie umowy przez pozwanego było skutkiem okoliczności niezależnych od pozwanego, za które pozwany nie ponosi winy. W ocenie Sądu powódka wykazała, że pomimo zawieszenia postępowania o udzielenie pozwolenia na wykonanie planowanej inwestycji przez Prezydenta Miasta B., pozwany ostatecznie uzyskał zgodę na jej tymczasowe wykonanie. W konsekwencji strony mogły ostatecznie wykonać umowę w zakresie wykonania instalacji zbiornikowej gazu oraz dostaw gazu. Powódka wykazała również, że wykonała projekt budowlany do wykonania tej inwestycji, jednakże powódka nie udowodniła faktu powstania po jej stronie szkody. Powódka nie wykazała bowiem, że zapłaciła D. M. kwotę 738 zł z tytułu faktury nr (...). Fakt przedłożenia przez powódkę faktury nr (...), na której był oznaczony 14 dniowy termin zapłaty kwoty 738 zł, nie może stanowić dowodu, że to świadczenie zostało spełnione przez powódkę. Powódka nie przedłożyła dowodu zapłaty kwoty 738 zł – nie przedstawiła dowodu wykonania przelewu, czy też pokwitowania wystawionego przez D. M.. Ponieważ powódka nie udowodniła faktu powstania szkody po jej stronie w związku z niewykonaniem umowy przez pozwanego to jej stanowisko nie zasługiwało na ochronę prawną. Podkreślić przy tym należy, że pozwany zakwestionował powództwo tak co do zasady, jak i co do wysokości. Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 6 k.c. powództwo w całości oddalił. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zarzucając w szczególności : naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, w postaci art. 233 § 1 KPC poprzez uznanie wbrew zasadom doświadczenia życiowego za nieudowodnioną bezspornej okoliczności, że powód poniósł koszty sporządzenia projektu instalacji zbiornikowej gazu, naruszenie prawa materialnego, tj. art. 471 KC w zw. z art. 361 § 1 i § 2 KC poprzez ich niezastosowanie mimo stwierdzenia przesłanek odpowiedzialności powoda, w tym powstania szkody w postaci zwiększenia pasywów w majątku powoda, art. 395 § 2 KC w zw. z art. 493 KC poprzez ich niezastosowanie mimo ustalenia przesłanek jego stosowania, tj. świadczenia przez powoda usługi na rzecz pozwanej, a następnie złożenia oświadczenia o odstąpieniu pismem z dnia 6.11.2012r. oraz naruszenie art. 639 KC poprzez jego niezastosowanie pomimo ustalenia, że powód był gotów wykonać instalację zbiornikową, lecz doznał przeszkody z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Powód w konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych oraz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

I tak za uzasadniony należało uznać zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc. Jak słusznie wskazał powód , okoliczność uregulowania należności objętej fakturą VAT na kwotę 738 zł brutto nie była nigdy przedmiotem sporu między stronami. Pozwany ogólnie bowiem kwestionował zasadność powództwa a nie fakt uiszczenia przez powoda kwoty 738 zł. Sąd I instancji nie miał zatem podstaw do uznania powoda za podmiot nie regulujący terminowo swoich długów. Należy wskazać, iż zasadą jest właśnie regulowanie przez przedsiębiorców obciążających ich zobowiązań z tytułu prawidłowo wykonanych usług. Stanowi to przecież podstawę obrotu gospodarczego. Pozwany nie udowodnił zaś , iż powód nie uiścił kwoty wynikającej z owej faktury.

Przede wszystkim zaś Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni pojęcia szkody , czym naruszył art. 361 k.c. W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest bowiem pogląd , iż poprzez szkodę należy rozumieć uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, mogący polegać m. in. na zmniejszeniu aktywów bądź zwiększeniu pasywów ( por. m. in. A. Rzetecka-Gil , Komentarz do art. 361 kc , LEX 2014 ). Również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 lipca 2008 r., sygn. akt III CZP 62/08, wskazał , że poprzez szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 KC należy rozumieć także wymagalne zobowiązanie poszkodowanego wobec osoby trzeciej ( por. także m. in. wyrok SA w Poznaniu z 16.01.2014 . sygn. I ACa 1166/13 ). Poza sporem było zaś , iż istnieje wymagalne zobowiązanie powoda wobec osoby trzeciej , które niewątpliwie zwiększa przecież stan pasywów powoda. Sąd I instancji błędnie natomiast przyjął , że nie stanowi ono szkody. W takiej sytuacji nie ma nawet istotnego znaczenia rozważana wyżej okoliczność czy powód istotnie uregulował zobowiązanie w wysokości 738 zł , skoro jego pasywa wzrosły wskutek samego zaciągnięcia owego zobowiązania , co już wyczerpuje pojęcie szkody we wskazanym wyżej rozumieniu. Tak więc strona powodowa niewątpliwie udowodniła powstanie szkody.

Ponadto , jak słusznie stwierdził powód w apelacji , skoro Sąd Rejonowy prawidłowo stwierdził gotowość powoda do wykonania instalacji zbiornikowej i zaistnienie przeszkód do jej wykonania z przyczyn dotyczących pozwanego , roszczenie powoda mogłoby zostać również uwzględnione w oparciu o art. 639 kc , zgodnie z którym zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Należy zauważyć , iż sąd związany jest tylko podstawą faktyczną żądania pozwu. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 20.02.2008 r. ( II CSK 449/07 ) , „ powód zgodnie z zasadą iura novit curia nie ma obowiązku przytoczenia podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Jeżeli z powołanych przez niego okoliczności faktycznych wynika, że roszczenie jest uzasadnione w całości bądź w części, to należy je w takim zakresie uwzględnić. Nie stoi temu na przeszkodzie fakt, że powód nie wskazał podstawy prawnej roszczenia albo, że podstawa przez niego przytoczona okazała się niewłaściwa”. Pogląd ten sąd odwoławczy w całości podziela.

W związku z powyższym zaskarżony wyrok należało zmienić , w myśl art. 386 § 1 kpc , i zasądzić na rzecz powoda kwotę 738 zł wraz z należnymi odsetkami. Skutkowało to również zmianą orzeczenia o kosztach procesu za I instancję należnych w takiej sytuacji powodowi , zgodnie z art. 98 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygnięto również na podstawie art. 98 kpc , zasądzając je na rzecz powoda. Na koszty powyższe składają się w szczególności opłata od pozwu oraz od apelacji w łącznej wysokości 60 zł.