Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

POSTANOWIENIE

Dnia 28 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Jamiołkowska (spr)

SSO Elżbieta Kala

SSO Marek Tauer

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2014 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa:(...)sp. z o.o w W.

przeciwko pozwanemu: M. O.

w przedmiocie zażalenia pozwanego na postanowienie zawarte w punkcie 3 (trzecim wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 23 sierpnia 2013 r., sygn. akt VIII GC 1219/12 postanawia:

1.  oddalić zażalenie;

2.  nie obciążać pozwanego kosztami postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 24.366, 09 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 21.733, 09 zł od dnia 7 marca 2011 r. do dnia zapłaty (pkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt 2), jak również zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.636 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 4). Nadto postanowieniem zawartym w pkt 3 wyroku, zaskarżonym przez pozwanego, Sąd Rejonowy nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 1881, 92 zł tytułem nieuiszczonych wydatków.

W odniesieniu do pkt 3 Sąd wskazał w uzasadnieniu, iż w niniejszej sprawie wynagrodzenie biegłego wyniosło 5.881, 92 zł, zaś powódka na ten cel uiściła zaliczkę w kwocie 4.000 zł. Tym samym do rozliczenia pozostała kwota 1.881, 92 zł. W związku z powyższym w oparciu o art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 i ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2010.90.594 j.t.) – dalej u.k.s.c nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego kwotę 1881, 92 zł tytułem nieuiszczonych wydatków.

Od rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w zakresie pkt 3 zażalenie wniósł pozwany, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie pkt 3.

Pozwany podnosił, iż nie posiada środków na pokrycie zasądzonych kosztów, co sygnalizował już przed Sądem I instancji. Pozwany przedłożył oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania, z którego wynikało iż pozwany nie posiada majątku, jest na rencie inwalidzkiej, pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną - emerytką, zaś miesięczne środki, którymi dysponuje po odliczeniu kosztów czynszu, mediów i leków wynoszą 743 zł na dwie osoby.

W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o odrzucenie ewentualnie o oddalenie zażalenia oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż środek odwoławczy zatytułowany apelacją dotyczy punktu 3 wyroku i jest w rzeczywistości zażaleniem na orzeczenie dotyczące kosztów postępowania zawarte w punkcie 3 wyroku z dnia 23 sierpnia 2013 r. Zgodnie z dyspozycją art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c. zażaleniem należy zaskarżyć tę część orzeczenia, która dotyczy obciążenia kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od dnia doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Jeżeli zatem pozwany otrzymał odpis wyroku wraz z uzasadnieniem w dniu 12 września 2013 r.(k.495 akt) to termin do wniesienia tego środka odwoławczego upłynął w dniu 19 września 2013 r. Nadanie zażalenia w placówce pocztowej w dniu 24 września 2013 r. (k.507 akt) nastąpiło zatem z uchybieniem tego terminu.

Jednakże w niniejszej sprawie, szczególnego znaczenia nabiera fakt, iż pozwany działający bez profesjonalnego pełnomocnika nie został pouczony o terminie do wniesienia zażalenia na postanowienie o kosztach zawartym w wyroku. Należy wskazać, iż brak pouczenia lub błędne pouczenie w tym zakresie, nakazuje przyjęcie, że strona nie ponosi winy w uchybieniu terminowi do wniesienia zażalenia. W tym wypadku brak pouczenia Sądu nie może skutkować negatywnie dla strony ( art. 5 kpc ), a zatem zażalenie wobec braku winy strony w uchybieniu terminu należało rozpoznać.

Przechodząc w tym miejscu do merytorycznych rozważań, trzeba podkreślić, iż zgodnie z art. 102 kpc w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W ocenie Sądu Okręgowego powołany przepis znajduje zastosowanie również do sytuacji określonych w art. 113 ust.1 w zw. z art. 83 ust. 2 u.k.s.c.

Jak wskazuje się w orzecznictwie stosowanie normy art. 102 k.p.c. nie ma charakteru obligatoryjnego i musi mieć charakter wyjątkowy oraz uwzględniać całokształt okoliczności konkretnej sprawy. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, podziela w tym zakresie stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi wyrażone w wyroku z dnia 21 listopada 2013 r. w którym Sąd ten uznał, iż sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 listopada 2013 r. sygn I ACa 672/13 LEX nr 1394250 ).

W realiach rozpoznawanej sprawy pozwany wykazał niewątpliwie, iż znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Pozwany jest osobą schorowaną, jest częściowo niezdolny do pracy, nie posiada majątku, pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną - emerytką, zaś miesięczne środki, którymi dysponuje po odliczeniu kosztów czynszu, mediów i leków wynoszą 743 zł na dwie osoby.

W ocenie Sądu Okręgowego są to jednak tylko niektóre z okoliczności, które winny być przedmiotem rozważań w kontekście możliwości zastosowania przepisu art. 102 k.p.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 września 2012 r., wydanym w sprawie II CZ 95/12 (opubl. LEX nr 1232771), do kręgu okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102 k.p.c. należy zaliczyć zarówno fakty związane, jak również niezwiązane z przebiegiem procesu. Do pierwszych zaliczane są między innymi: podstawa oddalenia żądania, zgodność zamiarów stron w sprawach dotyczących stosunku prawnego, który może być ukształtowany tylko wyrokiem, szczególna zawiłość lub precedensowy charakter sprawy , a ponadto sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą albo niesumienne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie strony wygrywającej, która w ten sposób wywołała proces i koszty połączone z jego prowadzeniem. Zalicza się do nich także okoliczność, że rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na podstawie faktów ustalonych na podstawie dowodów dopuszczonych przez sąd z urzędu, jak również niewspółmierność wysokości kosztów pomocy prawnej poniesionych przez stronę wygrywającą proces do stopnia zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika.

Również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 kwietnia 2012 r., wydanym w sprawie V CZ 2/12 (opubl. LEX nr 1214621) stwierdził, że przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie - zdaniem Sądu Okręgowego nie zachodzi żadna z powyższych przesłanek.

Podkreślić należy, iż powództwo okazało się zasadne, zaś pozwany przegrał sprawę w całości w zakresie należności głównej. Ponadto powołana opinia biegłego okazała się niezbędna dla rozstrzygnięcia sprawy i stanowiła podstawę decyzji Sadu I instancji. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż koszty wynagrodzenia biegłego zostały w wysokości 4.000 zł pokryte z zaliczki uiszczonej przez stronę powodową, którą to kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu. Pozwany nie zakwestionował przy tym konieczności zwrotu tej kwoty na rzecz strony powodowej, domagając się jedynie umorzenia kosztów uiszczonych na ten cel tymczasowo przez Skarb Państwa.

Na marginesie dodać należy, iż Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie jest uprawniony do żądanego w zażaleniu „umorzenia” kosztów na rzecz Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 199 i 123 u.k.s.c. zapłata należności Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowaniu cywilnym, zwanych dalej "należnościami sądowymi", może być rozłożona na raty albo umorzona, jeżeli natychmiastowe ich ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami. O rozłożeniu na raty lub umorzeniu należności sądowych orzeczonych w postępowaniu przed sądami powszechnymi oraz przed Sądem Najwyższym rozstrzyga ostatecznie prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. Uprawnienia te przysługują również kierownikowi ośrodka zamiejscowego sądu lub przewodniczącemu wydziału zamiejscowego sądu.

W świetle powyższych rozważań zażalenie pozwanego jako nieznajdujące uzasadnionych podstaw na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. należało oddalić.

Sąd uznał natomiast, że obciążenie pozwanego kosztami postępowania zażaleniowego na rzecz powódki byłoby sprzeczne z zasadami słuszności i na podstawie art. 102 k. p. c. odstąpił od obciążenia go kosztami z tego tytułu. Zauważyć bowiem należy, iż zaskarżone postanowienie nie dotyczyło powódki, a jedynie Skarbu Państwa, tym samym powódka nie posiadała interesu prawnego w negatywnym rozstrzygnięciu co do zażalenia pozwanego.