Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

POSTANOWIENIE

Dnia 6 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Kala

Sędziowie: SO Marek Tauer

SR del. Artur Fornal (sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 6 października 2016 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z wniosku dłużniczki V. G.

o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej

na skutek zażalenia dłużniczki na zarządzenie Przewodniczącego w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy z dnia 25 lipca 2016 r. (sygn. akt XV GU 146/16)

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

Marek Tauer Elżbieta Kala Artur Fornal

Sygn. akt VIII Gz 152/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym zarządzeniem z dnia 25 lipca 2016 r. Przewodniczący w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy zwrócił wniosek dłużniczki V. G. o ogłoszenie jej upadłości – jako osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

W uzasadnieniu tego zarządzenia Przewodniczący podniósł, że dłużniczka została zobowiązana do uzupełnienia braków formalnych tego wniosku – w terminie 7 dni, pod rygorem jego zwrotu. W powyższym terminie dłużniczka nie uzupełniła jednak braków wniosku w zakresie terminów zapłaty wierzytelności, w odpowiedniej części formularza (obejmującego wniosek o ogłoszenie upadłości) dłużniczka wpisała bowiem jedynie : „nie posiadam dokumentów”. Przewodniczący podkreślił, że zgodnie z art. 491 ² ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm. - dalej jako „pr. upadł.”) koniecznym elementem wniosku o ogłoszenie upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej jest spis wierzycieli wraz z podaniem m.in. terminów zapłaty. Nieusunięcie tego braku uniemożliwia nadanie sprawie dalszego biegu, w takim przypadku bowiem nie jest możliwe ustalenie daty niewypłacalności dłużniczki, która ponadto (jak wynika z wniosku) prowadziła wcześniej działalność gospodarczą. Jako podstawę prawną wydanego zarządzenia Przewodniczący podał przepisy art. 130 § 2 k.p.c. w zw. z art. 491 ² ust. 1 i 4 pkt 5 oraz art. 35 pr. upadł.

Zażalenie na powyższe zarządzenie złożyła dłużniczka domagając się rozpoznania wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Podniosła, że w zakreślonym terminie wywiązała się z nałożonego na nią zobowiązania dotyczącego usunięcia braków formalnych wniosku. W odpowiedniej części formularza – dotyczącego terminów zapłaty – wpisała bowiem, że brak jest dokumentów (uczyniła to w sekretariacie Sądu, gdzie poinformowano ją, że taki wpis będzie wystarczający), zaś w uzasadnieniu zażalenia wyjaśniła, że uczyniła tak ponieważ została eksmitowana z poprzednio zajmowanego mieszkania. Podniosła, że zabrała stamtąd tylko rzeczy osobiste, w tak trudnej bowiem sytuacji życiowej nie myślała o dokumentach. Dłużniczka powołała się również na to, iż do wniosku załączyła kserokopie dokumentów obejmujących karty rozliczeniowe sporządzone przez komornika w sprawie egzekucyjnej, jak również z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (z których wynikają terminy płatności). Nadmieniła, iż wobec jej męża (z którym obecnie już nie mieszka), a także w stosunku do córki orzeczona została upadłość konsumencka, podniosła również, że za ogłoszeniem wobec niej upadłości przemawiają względy humanitarne, a w szczególności trudna sytuacja finansowa.

  Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Zażalenie dłużniczki nie mogło zostać uwzględnione.

Podkreślić trzeba, że w art. 491 ² ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm. - dalej jako „pr. upadł.”) pośród wymogów formalnych wniosku o ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej przewidziano także konieczność zamieszczenia w nim także spisu wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty.

Słusznie przyjmuje się, że wiarygodny, kompletny i prawidłowo sporządzony spis wierzycieli dłużnika (wnioskodawcy) jest absolutnie niezbędny dla rozstrzygnięcia każdej sprawy z wniosku o ogłoszenie upadłości „konsumenckiej”. Informacje tam zawarte – obejmujące także terminy zapłaty poszczególnych wierzytelności – pozwalają bowiem na ustalenie okoliczności związanych z przyczynami powstania oraz przebiegiem pogłębiania się niewypłacalności dłużnika, co ma znaczenie zupełnie podstawowe dla oceny czy nie zachodzą przesłanki oddalenia wniosku określone w art. 491 ⁴ ust. 1 i 2 pr. upadł. (w szczególności czy dłużnik w sposób zawiniony sam doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień, a także czy mając taki obowiązek – wcześniej będąc przedsiębiorcą – wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości). Znaczenie takiej informacji dla Sądu upadłościowego jest podkreślane w piśmiennictwie (zob. P. Biliński i J. Horobiowski Instytucja procesowa z art. 29 Prawa upadłościowego jako efektywny środek uporządkowania i uzupełnienia materiału dowodowego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej, „Doradca restrukturyzacyjny” 2016, Nr 3 (5), str. 15-16).

Wniosek o ogłoszenie upadłości „konsumenckiej” dłużnik składa na formularzu (art. 491 ² ust. 3 i 6 pr. upadł.), którego wzór określony został przez Ministra Sprawiedliwości w rozporządzeniu z dnia 17 grudnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 2276). Formalnie poprawne wypełnienie rubryk dotyczących terminów zapłaty w ramach spisu wierzycieli – pod pozycją 5 formularza – polegać powinno na wpisaniu tam konkretnej daty, chociaż nie jest wykluczone (jeśli uzasadniają to wskazane i uprawdopodobnione przez wnioskodawcę wyjątkowe okoliczności uniemożliwiające podanie konkretnych dat) określenie takich terminów w sposób mniej precyzyjny.

W ocenie Sądu odwoławczego w poszczególnych przypadkach nie można bowiem z góry wyłączyć potrzeby zastosowania – na zasadzie analogii – regulacji zawartej w art. 23 ust. 3 w zw. z art. 491 ² ust. 1 pr. upadł. poprzez wskazanie przez dłużnika przyczyn uniemożliwiających podanie we wniosku wszystkich wymaganych informacji, a także ich uprawdopodobnienie. Trzeba jednak podkreślić, że przewidziany przez ustawodawcę wymóg „ uprawdopodobnienia” takiej przyczyny wyłącza możliwość poprzestania w takim przypadku wyłącznie na oświadczeniu dłużnika (wnioskodawcy). Słusznie przyjmuje się, że uprawdopodobnienie – które stosownie do art. 243 k.p.c. nie wymaga zachowania szczegółowych wymagań postępowania dowodowego – co do zasady nie powinno opierać się jednak na samych tylko twierdzeniach strony, bez poparcia ich jakimkolwiek innym środkiem w postaci dokumentów lub chociażby pisemnych oświadczeń innych osób (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1951 r., C 398/51, OSN 1951, nr III, poz. 89, postanowienie tego Sądu z dnia 20 lutego 2008 r., III SK 28/07, LEX nr 452469, a także Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego pod redakcją Tadeusza Erecińskiego, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2006 r., str. 556, art. 243, teza 3 i 4).

Przenosząc poczynione wyżej uwagi na grunt niniejszej sprawy podnieść trzeba, że – wbrew twierdzeniom dłużniczki zawartym w zażaleniu – analiza wniosku o ogłoszenie upadłości pozwala ustalić, iż dłużniczka mogła (przynajmniej w części) dopełnić jego wymogów formalnych w postaci podania terminów zapłaty w ramach spisu wierzytelności. Pewne, nieprecyzyjne i szczątkowe, dane dotyczące czasu w jakim zaciągała poszczególne zobowiązania dłużniczka podała już w uzasadnieniu wniosku ( zob. k. 3 – 6 akt sprawy), zaś co do terminów zapłaty zobowiązań wobec niektórych wierzycieli można podjąć ich próbę ustalenia na podstawie załączonych do wniosku kserokopii dokumentów ( k. 10 – 21v. akt sprawy).

Trzeba jednak mocno podkreślić, że do Sądu nie należy – także w ramach postępowania o ogłoszenie upadłości „konsumenckiej” – podejmowanie za stronę (uczestnika postępowania) czynności procesowych związanych z usuwaniem braków formalnych wniosku. Czynności podejmowane w celu usuwania braków pism procesowych są sformalizowanymi czynnościami procesowymi stron, nie mogą być zatem nimi obciążane organy procesowe (zob. uzasadnienie uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 grudnia 2013 r., I OPS 13/13, ONSAiWSA 2014, nr 3, poz. 39). Niedopuszczalne jest bowiem przerzucanie na sąd obowiązku wykonywania czynności obciążających uczestnika postępowania (tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z dnia 23 sierpnia 2000 r., II CKN 1014/00, LEX nr 1635430 oraz w uchwale Izby Cywilnej z dnia 27 lutego 2008 r., III CZP 135/07 OSNC 2009, Nr 2, poz. 25).

Zapewnieniu właściwej realizacji praw procesowych uczestnika postępowania – jeśli ma on trudności w osobistym formułowaniu swojego stanowiska przed sądem – służy natomiast instytucja pomocy prawnej z urzędu. W myśl regulacji art. 117 § 1 k.p.c. strona zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części, może ubiegać się o ustanowienie dla niej adwokata lub radcy prawnego. Wnioskodawczyni w niniejszej sprawie takie zwolnienie od kosztów już uzyskała ( zob. k. 37 akt sprawy), zatem – pomimo zwrotu wniosku – może ona wystąpić o przyznanie jej pełnomocnika z urzędu. Stosownie do art. 117 § 4 k.p.c. (znajdującego zastosowanie także do przedmiotowego postępowania – na podstawie art. 35 w zw. z art. 491 ² ust. 1 pr. upadł.) wniosek taki zgłosić można na piśmie lub ustnie, do protokołu, w sądzie w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Odrębną możliwością jest również ubieganie się o uzyskanie świadczeń na warunkach określonych ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (Dz.U. poz. 1255) – w ramach zorganizowanych przez właściwy powiat punktów darmowej pomocy prawnej.

Nic również nie będzie stało na przeszkodzie, aby wnioskowi dłużniczki, jeśli tylko zostanie właściwie uzupełniony, nadać bieg jako wniesionemu w dacie uzupełnienia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 20 stycznia 1967 r., I CZ 149/66, OSNCP 1967, nr 9, poz. 158). Pomimo bowiem prawomocnego zarządzenia zwrotu pozwu (które nie zostało jeszcze wykonane) sprawę należy prowadzić dalej gdy strona o to wnosi, a braki będące przyczyną zarządzenia o zwrocie zostaną uzupełnione (§ 62 ust. 1 pkt 6 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej, Dz.U. MS Nr 5, poz. 22 ze zm.).

Natomiast nawet jeśli dłużniczka nie dokona niezwłocznie (przed wykonaniem zarządzenia o zwrocie wniosku) uzupełnienia powyższego braku możliwe będzie złożenie przez nią przedmiotowego wniosku na nowo – już bez braków formalnych. Trzeba tutaj jeszcze zauważyć, że zgodnie z zawartym we wzorze formularza wniosku pouczeniem (pod poz. 4) w przypadku, gdy wymagane informacje nie mieszczą się w odpowiednich rubrykach, należy je umieścić na kolejnych ponumerowanych kartach formatu A4 ze wskazaniem uzupełnianej rubryki. Pod dodaną do formularza treścią należy złożyć podpis.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił zażalenie dłużniczki na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 i art. 398 k.p.c., a także w zw. z art. 35 pr. upadł.

Marek Tauer Elżbieta Kala Artur Fornal